Adam Marczyński

Adam Marczyński (1908-1985) Urodzony w Krakowie, studiował w pracowni Władysława Jarockiego i Ignacego Pieńkowskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, uzyskując dyplom tej uczelni w 1936 roku. Od roku 1933 brał aktywny udział w życiu wystawienniczym. Jeszcze przed wojną związał się również z założoną w roku 1931 Grupa Krakowską, której ścisłe grono tworzyli: Jonasz Stern, Sasza Blonder, Maria Jaremianka, Leopold Lewicki, Stanisław Osostowicz, Henryk Wiciński. Po wojnie, wraz z Jaremianką i Sternem, był współzałożycielem reaktywowanej w roku 1957 II Grupy Krakowskiej. Od 1945 do 1979 pracował na macierzystej Akademii, gdzie był m.in. asystentem Eugeniusza Eibischa. Uprawiał malarstwo, grafikę i rysunek oraz scenografię. Zajmował się również malarstwem monumentalnym (malowidła w katedrze w Tarnowie, 1958). Tuż przed wybuchem wojny i tuż po jej zakończeniu nawiązywał do estetyki kubizmu i do tradycji typowo polskiej odmiany postimpresjonizmu (koloryzmu). Malował martwe natury, pejzaże, wnętrza, portrety. W połowie lat 50. nawiązywał do surrealizmu, przede wszystkim do poetyki obrazów Paula Klee i Joana Miró. W drugiej połowie lat 50. Marczyński coraz wyraziściej podkreślał znaczenie konstrukcji w dziele sztuki, by około 1960 roku zrezygnować definitywniez tworzenia obrazu-iluzji na rzecz konstruowania obrazu-przedmiotu. Zaczęły wówczas powstawać kolaże - półprzestrzenne pracez połamanych, częściowo nadpalonych listewek, arkuszy forniru, kawałków tektury, zardzewiałej blachy lub papy, nawiązujące do specyfiki malarstwa materii. Marczyński akcentował tutaj geometryczne układy form na płaszczyźnie. W drugiej połowie lat 60. Marczyński wykonał szereg rytmicznych kompozycji z niewielkimi kasetonami, które można było zamykać bądź otwierać za pomocą uchylnych klapek, mocowanych na pionowych lub poziomych osiach owych regularnych prostopadłościanów. Stosował jedynie zmienne kształty kasetonów (miewały przekrój kwadratu albo prostokąta). Z czasem i tę różnorodność coraz bardziej ograniczał, eliminował barwy, aby ostatecznie skupić się na realizacji kompozycji minimalistycznych, zdominowanych zwykle już tylko przez jeden kolor. Kompozycje Marczyńskiego są dziełami kinetycznymi: widz, manewrując poszczególnymi elementami może stworzyć własną, niepowtarzalną kompozycję. Marczyński kilkakrotnie reprezentował Polskę na międzynarodowych festiwalach sztuki. W 1956 roku brał udział w Biennale Sztuki w Wenecji, a trzy lata później pokazywał swoje prace na Biennale w Sao Paulo, Documentach w Kassel.

W bezpośrednim sąsiedztwie alejki parkowej od strony ul. Kajki, formę kinetyczną zrealizował Adam Marczyński. Rzeźba przeznaczona do oglądu frontalnego jest kompozycją zaopatrzoną w poruszane siłą wiatru klapki, umocowane pionowo do prostokątnych w kształcie kasetonów. Ta bardzo oszczędna realizacja Marczyńskiego zawiera możliwość zmieniania sposobów ułożenia klapek w kasetonach naweto 180'. Rzeźba ta jest analogicznym przykładem do rozwiązań, jakie proponował autor w swoim malarstwie, gdzie dawał widzowi możliwość konstruowania własnych niepowtarzalnych konstelacji. Forma poddana pełnej konserwacji w 2005 roku.