Sztuka konceptualna

Sztuka konceptualna zaczęła rozwijać się w latach 60 i była zjawiskiem niejednorodnym, była bardziej miejscem polemik, niż nurtem czy stylem. Obejmowała ona teksty, działania wykorzystujące fotografię, film, ciało, jak i formy hybrydyczne, z dzisiejszego punktu widzenia określane byłyby mianem performansu. Opierała się na eksponowaniu samego procesu twórczego oraz najważniejszego punktu dzieła, czyli jego koncepcji (idei). Za ojca konceptualizmu uważa się Marcela Duchampa, autora koncepcji „Ready-made”, podkreślał on przypadkowość procesu twórczego.

Dla artystów konceptualnych sztuka stała się przestrzenią do komunikacji społecznej, jak również polem sił oddziałujących na wszystkich, którzy znajdowali się w niej. Konceptualne polemiki koncertowały się głównie wokół problemu języka, iluzji, wizualności i relacji między reprezentacją a światem. Krytykowały logikę i mechanizmy rządzące systemem artystycznym, stawiały pytania o polityczny wymiar procesu produkcji znaczenia, o wykluczonych w obszarze kultury i instytucji. Konceptualne praktyki artystyczne zbliżały do siebie procedury i strategie.

Sztukę konceptualną charakteryzują:

-autorefleksyjność

-przekonanie o wyższości koncepcji nad jej materialnym wykładnikiem

-zbliżanie się do nie tylko końca sztuki, ale i ku temu, co ją poprzedza

Konceptualizm był odpowiedzią na popart i minimalizm, urzeczone przedmiotem. Skupiał się na idei, nie uprzedmiotowionym obrazie tej idei. Likwidował istnienie obiektu sztuki jako środka przekazu. Efekt artystyczny był drugoplanowy, a techniki artystyczne równorzędne. Nurt ten nie był poszukiwaniem nowych form wyrazu, zastępowaniem jednej techniki inną. Całkowicie zrezygnował ze sztuki jako przedmiotu, wybierając ideę. Liczył się bardziej niematerialny wyraz sztuki niż to, co można było dotknąć czy zobaczyć.

Z innej perspektywy można na to spojrzeć w ten sposób, że forma pracy danego artysty zależała od odbiorców i ich recepcji dzieła, kompetencji, wrażliwości, doświadczeń. Przedmioty te (prace artystów) istniały jako „byty idealne”, tj. będące zależnymi w istnieniu od podmiotu poznającego rzeczywistość.

Konceptualizm można podzielić na skrajny i umiarkowany oraz konstruktywistyczno-minimalistyczny i dadaistyczny.

Konstruktywistyczno-minimalistyczny oparty był na prostocie stylu, syntetyczności, minimalizmie form).

Dadaistyczny zawierał w sobie pierwiastek destrukcyjny[1], pesymizm w kontekście kondycji ludzkiej.

Umiarkowany, gdzie sztuka i idee prezentowane były poprzez wykresy, diagramy.

Skrajny, związany z grupą Art and Language, która całkowicie odrzuciła wizualną część sztuki, bardzo często artyści tego nurtu uznawani byli za teoretyków sztuki.

Przedstawiciele malarstwa konceptualnego:

Wanda Gołkowska,

Włodzimierz Borowski,

Zbigniew Dłubak,

Zbigniew Gostomski,

Tadeusz Kantor,

Roman Opałka,

Andrzej Matuszewski,

Andrzej Lachowicz,

Jerzy Rosołowicz,

Kajetan Sosnowski,

Rafał Bujnowski,