Elbląskie formy przestrzenne w Ostrawie

W czwartek, 4 kwietnia w Centrum Kultury w czeskiej Ostravie otwarta została wystawa „Elbląg-Ostrava wspólna sprawa”, przygotowana w ramach międzynarodowego festiwalu Archikultura 2013 przez elbląską Galerię EL oraz Stowarzyszenie na Rzecz Kultury Ostravskiej (SPOK). 

Zamysłem organizatorów było stworzenie w obrębie wystawy dwugłosu, konfrontującego elbląskie doświadczenia z rzeźbą w przestrzeni miasta z lat 1965-2012 z ostrawskimi w ramach Miedzynarodowych Sympozjów Form Przestrzennych (Mezinárodní sympozium prostorových forem), organizowanych w latach 1967-69 a także 1993/94.

Strona polska przedstawiła fotogramy autorstwa dwóch elblążan – Dominika Żyłowskiego oraz Rafała Kotyły (projekt „Elbląskie Formy Przestrzenne w Fotografii”), a także modele form przestrzennych, zdjęcia dokumentalne oraz muzykę eksperymentalną grupy SoundLab (Maciej Olewniczak, Mariusz Owczarek, Rafał Wawrzyk, Wiktor Piskorz) dedykowaną elbląskim realizacjom przestrzennym.

Kuratorzy czescy przygotowali modele realizacji ostrawskich a także dokumentację fotograficzną form przestrzennych.

Ideą wspólnego pokazu było przekonanie kuratorów o wspólnym dziedzictwie ideowym lat 60-tych, wzmacnianym uczestnictwem czechosłowackich artystów w Biennale Form Przestrzennych (Josef Wagner, Jan Wagner, Eduard Ovčáček, Miloš Urbasek, Jan Hendrych) oraz polskim uczestnictwie w Sympozium w Ostrawie (Jerzy Jarnuszkiewicz).

Przypadek obu miast jest też doskonałym przykładem realizacji modernistycznej utopii artystycznej formułowanej z tej samej perspektywy - rzeźba monumentalna wykonana z metalu miała w jej myśl znaleźć się w obrębie przestrzeni publicznej za sprawą powiązania pracy robotnika i artysty. W obu przypadkach za ich przygotowanie odpowiadały zakłady przemysłu ciężkiego; elbląski ZAMECH – wytwórca turbin oraz ostravska Huta Vitkovice.

Położenie nacisku na ten, w gruncie rzeczy ideologiczny, choć pozaartystyczny element, w sposób oczywisty zbliża elbląskie Biennale Form Przestrzennych oraz Sympozium Prostorovych Forem w Ostrawie do formułowanych na gruncie postkonstruktywizmu postulatów z silnym akcentem społecznym, realizacją sztuki de facto „publicznej” - poprzez włączenie w realizację i recepcję tej sztuki elementu edukacyjnego jak najszerszej grupy społeczeństwa. Cieszy fakt, że w ramach wystawy przygotowany został program edukacyjny, w dużej mierze opierający się na przykładach elbląskich. Stwarza to przesłanki do lepszej identyfikacji naszego miasta u naszych południowych sąsiadów.

Wystawa przygotowana przez Galerię EL miała nie tylko za zadanie wypromować Elbląg i atrakcję turystyczną, jaką jest zespół form przestrzennych w ramach „Otwartej Galerii”, ale też miała w naszych zamierzeniach wzbudzić w samej Ostrawie dyskusję nad tamtejszym dorobkiem.

Głosy, jakie słyszeliśmy w trakcie otwarcia wystawy i po niej potwierdziły naszą diagnozę, że takiej dyskusji, którą Elbląg przechodził, oraz zainteresowania badaczy formami przestrzennymi, ostrawskie realizacje dopiero wymagają. Usłyszeliśmy więc wiele ciepłych komplementów pod adresem samej wystawy, jak i sposobów w jaki promowane są nasze formy przestrzenne.

W obu miastach potencjał tkwiący w sztuce publicznej jest ogromny. Nadal do wykorzystania na wielu obszarach: turystyki, edukacji kulturalnej i promocji. Ale także w polityce społecznej, jako element  pozwalający mieszkańcom na identyfikowanie się z miastem, a więc stanowiący istotny czynnik w procesie budowania tożsamości i więzi społecznych.

Dominik Żyłowski, Rafał Kotyła, Jarosław Denisiuk

Miejsce: Centrum Kultury a vzdělávání, Sokolska 26, Ostrava

Czas trwania wystawy: 4 kwietnia – 26 kwietnia 2013

Kuratorzy: Tadeáš Goryczka, Jaroslav Němec (część czeska) / Jarosław Denisiuk (część polska)