Czy jest pan/pani kulturalny/a? – „Udam, że nie słyszałem pytania”

We wtorek, 29 maja, spod Galerii EL w przestrzeń elbląskiej Starówki wyruszyła grupa kilkunastu młodych osób z Elbląskiego Oddziału Abstrakcyjnego, kierując do napotkanych przechodniów proste, aczkolwiek również i nieco „zaczepne” w swym charakterze pytanie: „Czy jest pan/pani kulturalny/a?”.

Jak relacjonuje Kamil Zimnicki (koordynator Oddziałowców) „zadawane przez nas pytanie było wyjątkowym rozpoczęciem rozmowy i jednocześnie najciekawszym momentem tej nietypowej konfrontacji. Niektórzy napotkani mieszkańcy sądzili, że jesteśmy grupą akwizytorów, a tymczasem my zaskakiwaliśmy ich tym niecodziennym pytaniem, zachęcając tym samym do chwili refleksji i poszukiwania odpowiedzi. (…) Co ciekawe 29 maja obchodziliśmy Dzień Działacza Kultury, przypadek? Ależ skąd!”.

Poniżej przytoczę zaledwie dwa przykłady przeprowadzonych krótkich rozmów.
1)
- Czy jest pan kulturalny?
- Chyba tak…
- A na jakim wydarzeniu kulturalnym był pan ostatnio?
- Ja do kina jak coś to chodzę…
- A jaki to był film?
- O, teraz to nie pamiętam.
- A kiedy to było?
- No, ze 3 miesiące temu.
- A kolega to mi chyba uciekł…
- A… bo on do kina nie chodzi!

2)
- Czy jest pani kulturalna?
- Teraz na starość to człowiek traci tę „kulturalność”, ale jak dotąd, to byłam kulturalna. A kto dziś jest kulturalny?! Magda Gessler – ogląda pani ten program? Przecież ona mówi ciągle „gówno, gówno i gówno”, ale ona wie do kogo to mówić.

Wtorkowa „interwencja” w przestrzeń publiczną, rozumianą również jako obszar działań społecznych, była pierwszą (swego rodzaju zapoznawczą) z planowanych przed Kongresem Kultury akcją, sygnalizującą wrześniowe wydarzenia i będącą próbą zmierzenia, czy nawet zderzenia się z pojęciem, świadomością szeroko rozumianej „kultury” wśród mieszkańców Elbląga. Czym dla nas jest kultura? Z czym nam się kojarzy? W jakich wydarzeniach kulturalnych uczestniczymy?
Pytanie „Czy jesteś kulturalny?” stało się narzędziem badawczym stanu naszej kultury. Reakcje na tą zdawałoby się z założenia „kulturalną” i neutralną sondę, wcale nie były tak kulturalne, jak można byłoby przynajmniej oczekiwać, bo oprócz tych najbardziej prostych odpowiedzi („tak”, „chyba tak”, „nie”, „no…”) i tych kilku refleksyjnych, znalazło się też niestety wśród nich całkiem sporo mało przyjaznych, by nie powiedzieć wprost - opryskliwych reperkusji, typu „Udam, że nie słyszałem pytania”. Nie będę zdradzać całości wypowiedzi, bo zebrany podczas tej pierwszej akcji (i planowanych już kolejnych) materiał zostanie zaprezentowany podczas Elbląskiego Kongresu Kultury. Sposób opracowania i jego prezentacja zapewne będą jeszcze ewaluować.
Ale warto już teraz wspomnieć, że coś takiego będzie miało miejsce.
To dopiero niewielki krok w temacie podjęcia prób zbadania świadomości elbląskiej kultury. Myślę też, że niezwykle potrzebny.

Karina Dzieweczyńska, pomysłodawczyni akcji „Jestem kulturalny”

Ze strony Centrum Sztuki Galerii EL podziękowania dla Departamentu Kultury za sfinansowanie produkcji znaczków „Jestem kulturalny” rozdawanych bezpłatnie rozmówcom – mieszkańcom Elbląga jako pamiątka